ارتودنسی دندان و درمان ناهنجاری های فکی
ارتودنسی یا ارتودانتیکس (Orthodontics) یکی از تخصص‌های رشته دندانپزشکی است که به پیشگیری، تشخیص و اصلاح یا درمان ناهنجاری‌های دندانی و فکی می‌پردازد. متخصصان این رشته که با نام متخصص ارتودنسی دندان یا ارتودنتیست شناخته می شوند با موقعیت طبیعی، منظم و هماهنگ دندان ها و فک ها سروکار دارند و قادرند هر نوع موقعیت غیر طبیعی دندان‌ها (در حالت ساده، کج بودن دندان‌ها) و فک‌ها را شناسایی و اصلاح می‌کنند.
به عبارت بسیار بسیار ساده‌تر، ما در رشته ارتودنسی برای صاف و منظم کردن دندان‌های افراد و تراز کردن فک آن‌ها، تلاش می‌کنیم تا در نهایت طرح لبخند افراد را به شکلی هنرمندانه و علمی، زیباتر از آنچه که هست کنیم.
چه افرادی به درمان‌های ارتودنسی دندان نیاز دارند؟
یک ارتودنتیست کارش رفع نامنظمی‌های دندانی، موقعیت نامناسب دندان‌ها و فکین است. بنابراین هر کسی، هر نوع مشکلی در این خصوص داشته باشد، می‌تواند برای درمان به متخصص ارتودنسی مراجعه کند.
اما لزوماً قرار نیست به خاطر هر مشکلی (در نظم و موقعیت دندان‌ها) حتما درمان را شروع کنیم. زیرا اغلب، مشکلاتِ جزئی را می‌توان بدون اینکه درمان شوند تا آخر عمر به حال خود رها کرد. اما همین مشکلات، اگر جدی باشند، یا برای زیبایی و عملکرد دهان، دندان و صورت مشکل ایجاد کنند، باید حتما درمان شوند.
به طور خلاصه و بدون توضیح بیشتر، هر کسی که مشکلات زیر را داشته باشد می‌تواند برای درمان، اصلاح و خلاصه برطرف کردنشان به یک متخصص ارتودنسی خوب مراجعه کند:
- وجود فاصله بین دندان ها (اسپیسینگ یا)
- جلو بودن دندان‌های فک بالا نسبت به فک پایین (اوربایت)
- جلو بودن دندان‌های پایین نسبت به فک بالا (برعکس حالت فوق، آندربایت)
- ازدحام و شلوغی دندان ها (کراودینگ)
- وجود فاصله بین دندان‌های جلو (در فک بالا و پایین) حین بسته بودن دهان (اپن بایت)
- انحراف فک از خط میانی
- جلوزدگی دندان‌های فک بالا با وجود موقعیت مناسب فک‌ها (اورجت)
- رویش نامناسب دندان‌ها مخصوصاً دندان نیش
- قرار گرفتن تعدادی از دندان‌ها در یک فک، پشت دندان های فک دیگر با وجود هماهنگ بودن فک ها (کراس بایت)
برای برطرف کردن نامنظمی‌های دندانی و فکی باید چه کنیم؟
برای اصلاح این ناهنجاری‌ها، افراد حتماً باید به یک دکتر ارتودنسی دندان مراجعه کنند. این متخصص، دانش بسیار زیادی در زمینه اصلاح موقعیت‌های دندانی و برطرف کردن مشکلات نامبرده دارد. و با کمک تجهیزاتی که در اختیار دارد، در یک دوره زمانی نسبتاً طولانی، از ساده‌ترین مشکل تا جدی و پیچیده‌ترین نامنظمی دندانی و فکی را برطرف می‌کند.
تنها با یک جلسه مشاوره، معاینه و ارزیابی که معمولا رایگان است، ارتودنتیست مشکل، شدت مشکل، مسیر درمان، هزینه و مدت زمان درمان را با جزئیات به بیمار ارائه می‌دهد.
ارتودنسی شامل چه مراحلی می‌شود؟ (0 تا 100 منظم شدن دندان‌ها)
همانطور که گفته شد، همه چیز از یک جلسه مشاوره شروع می‌شود و با مشخص شدن نوع مشکل، مسیر درمان کاملا مشخص خواهد شد. اجازه دهید که فقط به صورت خلاصه مراحل ارتودنسی دندان را ذکر کنیم و برای جزئیات بیشتر به مقاله مراحل ارتودنسی مراجعه کنید تا با جزئیات بیشتر آشنا شوید. البته مشاهده اینفوگرافی زیر هم می‌تواند دید خوبی از مراحل و مسیر درمان به شما نشان دهد:
- مشاوره، ارزیابی و معاینه دقیق
- انجام پروسه‌های ضروری پیش از شروع درمان
- اتصال دستگاه‌های ارتودنسی دندان و تنظیمات اولیه
- ویزیت دوره‌ای و منظم برای تنظیم دستگاه‌ها
- اتمام دوره درمان و برداشتن دستگاه‌ها
- استفاده از ریتینر و نگهدارنده‌ها
درمان ارتودانتیکس را از چه زمانی شروع کنیم؟ (زمان طلایی ارتودنسی)
متخصصان بر این باروند که سن 6 تا 8 سالگی بهترین سن برای معاینه و ارزیابی اولیه کودکان است. در این سن، اگر مشکلی وجود داشته باشد توسط متخصص به موقع تشخیص داده شده و برای درمان و اصلاح وضعیت، برنامه‌ریزی می‌شود. اجازه دهید این سن را بهترین سن برای ارتودنسی پیشگیری بنامیم.
در سن 6 تا 8 سالگی، مجموعه‌ای از دندان‌های شیری و دائمی در دهان وجود دارند و دندان‌های دائمی هنوز کاملا در نیامده‌اند. هر اقدامی که در این سن توسط متخصص ارتودنسی انجام داده شود به منظور پیشگیری است. پیشگیری از بروز یک مشکل و ناهنجاری و یا پیشگیری از بدتر شدن یک وضعیت و ناهنجاری موجود.
اما سن طلایی چه دورانی است؟ این سن زمانی است که تمام دندان‌های دائمی (معمولاً به جز دندان عقل) در آمده‌اند. و از آنجا که سن 10 تا 14 سالگی در چنین وضعیتی هستیم، سن طلایی درمان ارتودنسی دندان همین بازه زمانی مذکور است. (منبع)
اگر بهترین سن درمان 10 تا 14 سالگی است پس تکلیف بزرگترها چه می‌شود؟
قبل از اینکه به پاسخ این سوال بپردازیم اجازه بدهید که آمار جالبی را با هم مرور کنیم. در کشوری مثل آمریکا، مطابق آمار و ارقامی که خودشان می‌دهند سالانه 4.5 میلیون نفر ارتودنسی می‌کنند. در این بین، حدود 80 درصدشان بین 6 تا 18 سال سن دارند. 20 درصد دیگر بیشتر از 18 سال دارند.
این آمار تقریبا در همه جای دنیا 80 به 20 است. اما بالا بودن جامعه آماری کودکان و نوجوانان نسبت به بزرگترها نباید این تصور را ایجاد کند که بزرگترها نمی‌توانند نامنظمی دندان‌های خود را با این روش برطرف کنند و این درمان تنها مخصوص کودکان است.
بزرگترها می‌توانند مادامی که بیشتر دندان‌هایشان سالم و در قوس فکی است ارتودنسی کنند و تنها محدودیت، نداشتن دندان است. پس آن‌هایی که بالاتر از 18، 30، 40 یا حتی 50 سال سن دارند تا زمانی که بیشتر دندان هایشان هنوز هست، می‌توانند همچنان تحت درمان قرار بگیرند با این تفاوت که درمانشان زمان‌برتر است و ممکن است هزینه بیشتری در بر بگیرد.
با شروع درمان، چقدر طول می‌کشد تا دندان‌ها صاف و منظم شوند؟
شاید مقایسه چندان درستی نباشد، اما اجازه دهید ما اینکار را انجام دهیم. بیایید مشکلات، ناهنجاری‌ها و نامرتبی دندان‌ها را مانند اثر انگشت در نظر بگیریم. یعنی هر کسی دندان‌ها و حالت دندان‌هایش منحصر به فرد است. شما هیچ دو نفری را پیدا نمی‌کنید که دقیقاً یک جنس و مدل دندان و یک نوع ناهنجاری و نامنظمی دندانی داشته باشند.
بنابراین هر شخص، مشکل خاص خودش را دارد و نوع درمانش هم منحصر به فرد است. با این اوصاف مدت زمان ارتودنسی و صاف شدن دندان‌هایش با نفر دیگری متفاوت است. به همین دلیل، ما نمی‌توانیم بگوییم مشکل نامرتبی دندان‌های شما از الان مثلا تا 1 سال و 2 روز دیگر، کاملاً و دقیقا برطرف خواهد شد. یا مثلا بگوییم که مدت زمان ارتودنسی دندان شما فلان ماه خواهد بود.
پس چه کار می‌کنیم؟ یک بازه زمانی به بیمار می‌دهیم به این شکل که:
- برای مشکلات جزئی تا متوسط: 14 تا 18 ماه
- برای ناهنجاری های متوسط تا شدید با یا بدون کشیدن دندان و … : 24 ماه (منبع)
- برای مرحله یا فاز اول درمان ارتودنسی: 12 تا 18 ماه
- برای مرحله دوم: 14 تا 18 ماه
هزینه ارتودنسی دندان چقدر است؟
چون هر کسی مشکلات دندانی منحصر به فرد خودش را دارد، بنابراین نوع درمان و هزینه درمان هم برای هر کس متفاوت است. و ما نمی‌توانیم یک قیمت دقیق عنوان کنیم. بنابراین ما مجبوریم به جای یک قیمت واحد، یک بازه قیمت به مراجعان اعلام کنیم. بر همین اساس هزینه ارتودنسی دندان می‌تواند از 10 تا 30 میلیون تومان متغییر باشد. برای جزئیات بیشتر حتما سری به صفحه تعرفه، هزینه ارتودنسی بزنید.
چرا دوره درمان ارتودنسی دندان یک دوره طولانی اما بسیار شیرین است؟
شاید مدت زمان این درمان زیاد باشد، اما نتایج آن ارزش این زمان طولانی را دارد. تنها زمانی ارزش این درمان، زمان، صبر و حوصله‌ای که صرف کردید را می‌بینید که درمان‌تان تمام شده باشد و با انبوهی از خاطرات، از آن، به عنوان یک نقطه عطف و یک دوره خوب یاد کنید.
برای درک بهتر چیزی که می‌گوییم پیشنهاد می کنیم که این ویدئو را حتما ببینید. ویدئو مربوط به بیماری است که نزدیک 1.5 سال تحت درمان بوده. بیمار از نمای جلو و دندان های فک بالا از ابتدا تا آخر به صورت روزانه عکس گرفته است. در این ویدئو نتایج جالب و امیدوراکننده ای را می بینید.
ویدئوی زیر هم یک بیمار دیگر را نشان می‌دهد که تایم‌لپس دندان‌هایش را با ما به اشترک گذاشته این ویدئو هم بسیار جالب است حتما ببینید.
آشنایی با انواع روش ارتودنسی دندان و کاربرد هر کدام
ارتودنتسیت‌ها برای اصلاح ناهنجاری‌های مختلف از ابزارها و تجهیزات زیادی استفاده می‌کنند. اجازه دهید به این تجهیزات “دستگاه” بگوییم. (چون اغلبِ مردم آن‌ها را با این نام می‌شناشند.)
دستگاه‌های ارتودنسی بر اساس وضعیت ظاهری و یا کاربردشان، معمولاً نام های مختلفی دارند و یا در دسته‌بندی‌های مختلف قرار می‌گیرند.
دسته‌بندی انواع ارتودنسی دندان بر اساس نوع اتصال
به عنوان مثال (بر اساس نوع اتصالشان) ما می‌توانیم آن‌ها را در دو دسته ثابت و متحرک قرار دهیم. دستگاه‌های ثابت، آن‌هایی هستند که توسط متخصص به سطح دندان‌ها متصل می‌شوند و تا آخرین روز درمان به دندان‌ها متصل باقی می‌مانند. به استفاده از این دستگاه‌ها اصطلاحاً ارتودنسی ثابت گفته می‌شود. (مثلا سیستم بریس دندانی که در اصطلاح عامیانه به آن سیم کشی دندان گفته می‌شود نوعی دستگاه ثابت است)
برعکسِ دستگاه‌های ثابت، ما دستگاه‌هایی داریم که به صورت سِری تولید شده و به بیمار داده می‌شوند. بیمار این دستگاه‌ها که مانند قالب هستند را روی دندان‌ها قرار می‌دهد، اما زمان مصرف غذا یا مسواک زدن آن‌ها را برمی‌دارد. این‌ها قابل جابجا شدن هستند و چون متحرک‌ند به استفاده از آن ها، “ارتودنسی متحرک” گفته می شود. (مثلا سیستم اینویزیلاین یا پلاک شفاف ارتودانتیکس، که با نام قالب دندان هم شناخته می‌شود نوعی دستگاه متحرک است)
دسته‌بندی بر اساس شکل ظاهری (مرئی یا نامرئی بودن)
بر اساس قابل مشاهده بودن یا نبودن، ما دستگاه‌ها را به دو دسته مرئی و نامرئی تقسیم‌بندی می‌کنیم. شاید بپرسید که “اصلاً ما چرا باید چنین دسته‌بندی و روشی به نام ارتودنسی نامرئی داشته باشیم؟”
دلیل این نام‌گذاری (یا فلسفه شکل‌گیری این دسته‌بندی) آن دسته از بیمارانی هستند که دوست ندارند کسی متوجه شود آن‌ها تحت درمان ارتودنسی دندان هستند. بنابراین، ما متخصصان به این بیماران دستگاه‌هایی پیشنهاد می‌دهیم که حین استفاده، قابل مشاهده نیستند و معمولاً کسی متوجه آن‌ها نمی‌شود، مگر از نزدیک نگاه کند.
یک مثال خوب از این روش، استفاده از سیستم ارتودنسی سرامیکی است. در این روش از براکت‌هایی استفاده می‌کنیم که شفاف هستند، سیم و مخلفات بکار رفته در این روش نیز همرنگ دندان هستند. بنابراین استفاده از براکت سرامیکی نوعی ارتودنسی نامرئی در نظر گرفته می‌شود.
سایر سیستم‌های ارتودانتیکس نامرئی دندان عبارتند از
- سیستم لینگوال (نه به دلیل شفاف بودن، به این خاطر که به جای جلوی دندان‌ها به پشت دندان وصل می‌شوند)
- سیستم دیمون شفاف (بهترین سیستم ارتودنسی دندان)
- سیستم پلاک و قالب متحرک
